leefstijl dweilen met de kraan open

Maak van wachten niet je beroep.

‘In je eentje kun je toch geen verschil maken’
‘Een gezonde leefstijl is de verantwoordelijkheid van de overheid’
‘Mensen willen toch niet veranderen’
‘Artsen moeten zich niet met leefstijl bezig houden’

Een greep uit de reacties die ik wel eens krijg als ik zeg dat ik me bezighoud met leefstijlgeneeskunde.
Wellicht overbodig te stellen, maar ik ben het hier niet mee eens.
En daarom mijn gedachten, over waarom leefstijlgeneeskunde nog niet door iedereen, maar wel door mij omarmd wordt.

Leefstijlgeneeskunde wordt door sommigen gezien als soft.
Zonder tastbaar resultaat. Niet levensreddend genoeg.
Waarom?
Misschien omdat het vraagt om gesprekstechnieken, om geduld, om nudging, om kleine stapjes in de juiste richting, een holistische kijk. Geen directe actie van jou als arts, maar actie van de patiënt.
En dat heet dus soft. Niet ruig genoeg.
In mijn ogen onterecht.
Misschien is een leefstijlaanpassing wel de meest hardcore behandeling van allemaal. Het vraagt heel veel moed en doorzettingsvermogen om leefstijl en dus gedrag te veranderen. Moed en doorzetten van de patiënt welteverstaan, niet van jou als arts.  

Wat leefstijlgeneeskunde wellicht ook minder aantrekkelijk maakt is dat vermeden ziektes lastiger op je artsen-conto bij te schrijven zijn dan genezen ziektes.
Een vernauwde kransslagader die NIET is ontstaan doordat iemand zich een gezonde leefstijl heeft aangemeten zal de krant niet halen. Een lastige hoofdstamdotter bij de vernauwing die WEL is ontstaan zal leiden tot bewondering van je collega’s tijdens de overdracht.

Daarnaast staan de benodigde vaardigheden voor goede leefstijlgeneeskunde niet hoog in de pikorde der specialistische vaardigheden.
Gek genoeg wordt in cardiologische vacatures altijd om een communicatief vaardig iemand gevraagd. Maar nog nooit is mij tijdens een sollicitatiegesprek gevraagd hoe ik met mijn patiënten communiceer. Hoe het gesteld is met mijn gesprekstechnieken of coachende vaardigheden.
Op papier wordt er waarde aan gehecht, in de praktijk lijkt het er niet toe te doen.
Ik moet wel gepromoveerd zijn. Complexe PCI’s kunnen doen. Wetenschappelijk ambities hebben.
Het kunnen bewegen van een patiënt richting een gezondere leefstijl wordt niet als toegevoegde waarde gezien.

Gemiste kans, want een patiënt naar een gezondere leefstijl praten en ondersteunen heeft op zoveel gebieden een positieve invloed.
Het hart, de vaten, de longen, de knieën, mentaal. Wellicht ver buiten de grenzen van je eigen specialisme, maar stuk voor stuk binnen de grenzen van je patiënt.
Alhoewel, over dat laatste kun je ook discussiëren. Want als iemand zijn leefstijl gezonder maakt, heeft dat ook invloed op de rest van het gezin. Misschien zelfs op buren, vrienden of collega’s.    

Ook vaak gehoord: leefstijl is een taak van de overheid
Hier ben ik het wel roerend mee eens. Om echt resultaten te boeken op het gebied van welvaartsziekten moet er iets veranderen op grote schaal.
Bij de tankstations, waar ze hun best doen te concurreren met Willy Wonka’s chocolade fabriek.
De supermarkt, waar bij de kassa je goede voornemens op het allerlaatste moment nog getackeld worden in de vorm van een Snickers / Mars / Bounty
Bij de ziekenhuis koffiecorner, waar je goed moet zoeken naar de excuus-appel.
Onze omgeving is obesogeen. Of diabetogeen. Atherosclerogeen. Hypertensinogeen.
En daar moet wat aan veranderen, op grote schaal, op overheidsniveau.

Maar als je als zorgverlener geen aandacht geeft aan leefstijl omwille van bovenstaande, waar wacht je dan op? Totdat de mammoettanker genaamd politiek zijn koers heeft gewijzigd? Totdat er in de winkel geen enkel ongezond product meer te verkrijgen is? Totdat iedereen gedwongen word de auto te verkopen om alles met de fiets te doen?
Dan kun je net zo goed van wachten je beroep gaan maken.

Ik hou niet zo van wachten.
Ik hou er wel van als iemand me met twinkelende ogen vertelt dat hij 10 kg is afgevallen met een gedaalde bloeddruk als gevolg. Dat is toch vele malen mooier dan wanneer ik een extra pil had voorgeschreven?
Want die pillen, ook daar kunnen we het over hebben. Een van de gehoorde redenen om niet over leefstijl te beginnen is dat patiënten het toch niet willen / kunnen / doen. Maar is het niet algemeen bekend dat medicatie compliance zo beroerd is als ruwweg 50% na 2 jaar?
Waarom schrijven we de medicatie dan wel consequent voor, en leefstijl niet?

En don’t get me wrong. Met leefstijl alleen gaan we de oorlog niet winnen.
Soms moeten we voorschrijven, weghalen, vervangen. En gelukkig zijn we daar goed in.
Maar te vaak nog dweilen we met een kraan die volle bak openstaat.
Als ik voor de 4de maal een stent in iemand zijn kransslagaderen plaats, wetende dat de patiënt in kwestie nog steeds rookt. Als ik een patiënt met een verhoogd cholesterol een statine voorschrijf, waarbij haar dieet bestaat uit veel, vet en zoet. Een verwijzing longarts doe bij een patiënt met kortademigheid en pijnlijke knieën. En ernstig overgewicht.
Zouden we de kamer niet het droogst houden als we naast het dweilen, de patiënt zelf de kraan laten sluiten? Nog beter, als de overheid tegelijk ook de hoofdkraan dichtdraait?

En nee, we zijn nog niet goed genoeg in de leefstijlgeneeskunde. We leren tijdens onze opleiding nog te weinig over gesprekstechnieken gericht op gedragsverandering. Wetenschappelijk leefstijlonderzoeken blijven notoir lastig uit te voeren. De lijntjes tussen tweede / eerste / nuldelijnszorg kunnen beter.
Betekent dit dat we het niet moeten proberen? Nee toch?
Het zou een extra motivatie moeten zijn om beter te worden.
20 jaar geleden konden we ook nog niet zo goed een hoofdstam dotteren als nu. Maar gelukkig zijn we het blijven proberen en zijn we blijven ontwikkelen. Zodat we nu bij een heel aantal patiënten een openhartoperatie kunnen vermijden.
En dit mes zal aan twee kanten snijden.
Gesprekstechnieken die werken voor leefstijl, werken ook bij de medicatie compliance. Want is het consequent nemen van je medicatie, ook niet gewoon een onderdeel van een gezonde leefstijl?


Wil je meer van dit soort verhalen lezen?
Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang een melding elke keer als ik iets nieuws plaats (zonder spam)

[jetpack_subscription_form show_subscribers_total=”false” button_on_newline=”false” custom_font_size=”16″ custom_border_radius=”10″ custom_border_weight=”1″ custom_border_color=”#000000″ custom_padding=”15″ custom_spacing=”10″ submit_button_classes=”has-000000-border-color has-text-color has-black-color has-background has-luminous-vivid-orange-background-color” email_field_classes=”has-000000-border-color” show_only_email_and_button=”true”]



26 Replies to “Maak van wachten niet je beroep.”

    1. Beste Anne, bedankt voor weer een geweldige blog! Ik zit zelf niet in de gezondheidszorg maar probeer mijn collega’s (politie, dus dat zijn er nogal wat) het regelmatig bewegen tussen de oren te krijgen (vanuit mijn achtergrond als atleet/trainer). De snaxercises doen het alvast goed. Inspirerend jouw blogs, het is duidelijk dat er een andere wind moet gaan waaien. Nu misschien nog een druppel op een gloeiende plaat, maar hé, als we vanuit verschillende invalshoeken de schouders er onder zetten, kunnen we misschien toch een verschil maken! Ga vooral door met je missie! Hartelijke groet, Jacqueline

      1. Dank je wel voor je complimenten. Goed te lezen dat je je collega’s aan de gang houdt. Zo moet het uiteindelijk ook. Niet opgelegd krijgen, maar mee gaan doen.

  1. Helemaal mee eens! Er wordt vooral gefocussed op jaren oude protocollen, en enkel wat meetbaar is op korte termijn. Leefstijl aanpassingen duren langer, er is (nog) te weinig onderzoek naar gedaan, en dus gaat daar geen geld naar toe vanuit de verzekeraars. Je ziet nu langzaam aan wat meer focus komen op ‘minder suiker eten’ in spotjes op tv, maar dat zijn nog slechts druppels op een hete plaat.

  2. Hoi Jacqueline,
    Ik heb de blog niet geschreven. Heb er alleen op gereageerd.
    Omdat ik het ook erg leuk geschreven vind. En een heel belangrijk onderwerp.
    Groetjes Anne

  3. Een heel goed en duidelijk stuk, Tamara. Ga vooral door. Heel graag zelfs. Ik heb het boek Mooi Mediterraan, vier het leven en val af, aangeschaft van Jansen &Jansen. Misschien ken je het. Zo leuk, gewoon ook een geweldig leesboek👌. Wij gaan ons voordeel doen met jou tips en uitleg!!!! Succes met je verdere studie en werkzaamheden. Wij blijven jou volgen!!!!!
    Doei👍

  4. Tamara, wat een overwogen en helder geschreven tekst. Hoop dat veel van je vakgenoten je volgen, dat je overwegingen bestaande denkprocessen in de door je aangegeven richting kunnen beïnvloeden. Ik omschrijf het voorzichtig, het is een traag en langzaam veranderingstraject. Goed van je!

  5. Weer een heel goed stuk, Tamara. Ik ben het helemaal met je eens. En inmiddels ervaringsdeskundige 😉. Mijn cholesterol is in een half jaar een hele punt gezakt. En de dagelijkse wandeling hou ik erin. Én opletten wat we eten! Blijf vooral je stukjes schrijven.
    Ada

  6. Ondanks dat ik een statine gebruik heb ik de neiging toch voorzichtig te zijn met bv garnalen of andere cholesterolbommetjes. Echter een paar jaar geleden reageerde een bevriend arts hierop met : och als je toch een pilletje slikt kun je gewoon alles eten.. Ik vind dat het paard achter de wagen spannen. Je ziet: ook onder je collegae is een mentaliteitsverandering wenselijk!

    1. Mee eens. Voor je eigen gezondheid ga je toch niet voor een mager 6je (lees alleen een pil) maar een dikke 9 of 10 (pil + leefstijl)?

  7. Zo mee eens !!!!
    Wij hebben ons al zo lang in slaap laten wiegen en zijn vergeten dat gezondheid en ons leven onze eigen verantwoordelijkheid is

  8. Hear, hear!

    “Zouden we de kamer niet het droogst houden als we naast het dweilen, de patiënt zelf de kraan laten sluiten? Nog beter, als de overheid tegelijk ook de hoofdkraan dichtdraait?”

    Je slaat de spijker op z’n kop!

  9. Mooi geschreven en fijn om een dergelijke boodschap te horen van een medisch specialist. Dit geluid mag meer, groter en harder gehoord worden in het ziekenhuis. Samen op de bres tegen de ongezonde leefstijl. Dweilen met de kraan open is een metafoor die ik zelf ook vaak gebruik. Voorkomen is nog altijd beter dan genezen (old but still gold!). We moeten het probleem zoveel mogelijk bij de bron aanpakken!

  10. Wederom mooie blog. Juist die gespreksvaardigheden zijn in sommige beroepen een ondergeschoven kindje of een sluitpost. Juist daar is de winst ‘aan de voorkant’ te halen. Als gespreks/verhoortrainer en voormalig vertrouwenspersoon aan de Politieaccademie kan ik daar letter over meepraten. Als looptrainer/lifestyle coach is dit tevens één van de krachtigste instrumenten om bewust in te zetten bij het realiseren van doelen. Inmiddels in ‘snaxercizen’ ook mijn way of life 😀

  11. Wederom mooie blog. Juist die gespreksvaardigheden zijn in sommige beroepen een ondergeschoven kindje of een sluitpost. Juist daar is de winst ‘aan de voorkant’ te halen. Als gespreks/verhoortrainer en voormalig vertrouwenspersoon aan de Politieacademie kan ik daar letterlijk over meepraten. Als looptrainer/lifestyle coach is dit tevens één van de krachtigste instrumenten om bewust in te zetten bij het realiseren van doelen. Inmiddels in ‘snaxercizen’ ook mijn way of life 😀

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.